Met zijn gestroomlijnde design en baanbrekende aerodynamica is de Airbus RACER niet zomaar een prototype – het is een symbool van Europa's inzet voor schone luchtvaart.
Brice Makinadjian en Stephane Deport, beiden RACER-ingenieurs bij Airbus Helicopters, keken trots toe toen een gestroomlijnde blauw-witte helikopter over de menigte vloog tijdens de Paris Airshow in juni 2025. De Airbus RACER (Rapid and Cost-Effective Rotorcraft) vloog door de lucht. Dit snelle helikoptervliegtuig met lage emissies herdefinieert helikoptervliegen door de snelheid van een vliegtuig te combineren met de wendbaarheid van een helikopter. Tegelijkertijd wordt de CO²-uitstoot met ongeveer 25% verlaagd ten opzichte van een conventionele helikopter in dezelfde gewichtsklasse.
Hoe het begon: een Europese teaminspanning
De wortels van RACER gaan terug tot het Clean Sky 2-programma van de EU (2014-2024), het grootste onderzoeksprogramma voor de luchtvaart dat ooit in Europa is gestart. Deze publiek-private samenwerking tussen de Europese Commissie en de Europese luchtvaartindustrie financierde de ontwikkeling van innovatieve, geavanceerde technologieën om de impact van de luchtvaartsector op het milieu te verminderen.
Dankzij de steun die werd verleend in het kader van Clean Sky 2 konden de verschillende onderdelen van de RACER – zoals aerodynamica, motorintegratie en rotorsystemen – stapsgewijs worden verfijnd voordat ze samen werden getest in het demonstratormodel van Airbus, een toonaangevend Europees lucht- en ruimtevaartbedrijf.
"Bij de ontwikkeling van het prototype zijn meer dan 40 Europese bedrijven en onderzoeksorganisaties uit 13 landen betrokken. We kregen toegang tot het beste van Europa", aldus Makinadjian.
Schonere toekomst voor het Europese luchtruim
De RACER maakt ook deel uit van de Europese missie om vliegen groener te maken. In het kader van de Europese Green Deal heeft de EU zich ertoe verbonden om in 2050 klimaatneutraal te zijn, en de luchtvaart vormt daarop geen uitzondering.
De strategie voor duurzame en slimme mobiliteit van de EU stelt als doel om uiterlijk in 2035 emissievrije vliegtuigen op de markt te brengen. Dit zou een belangrijke stap zijn op weg naar klimaatneutrale luchtvaart en een schonere toekomst voor het Europese luchtruim.
Waarom is dit belangrijk? Zoals Axel Krein, uitvoerend directeur van de Clean Aviation Joint Undertaking (2025-2035) – de opvolger van Clean Sky 2 – aangaf, is de luchtvaart een drijvende kracht achter de Europese economie. De luchtvaart ondersteunt 13,5 miljoen banen en draagt meer dan € 1 biljoen bij aan de Europese economie. Dat is 3,6% van alle banen en 4,4% van het Europese bbp.
Dergelijke nieuwe ontwerpen zullen de Europese leidende positie in de lucht- en ruimtevaart in de toekomst helpen veiligstellen. "Europa heeft momenteel een marktaandeel van 58% van de nieuwe burgerluchtvaartuigen wereldwijd, dus het Europese luchtvaartleiderschap is sterk." zei Krein
Stealth en snelheid
Na een ontwikkelingsperiode van meer dan 10 jaar zouden de nieuwe technologieën die in het RACER-prototype worden getoond, de komende tien jaar een essentieel onderdeel van het helikopterontwerp kunnen worden.
Dankzij het gestroomlijnde, aerodynamische ontwerp en de aan de zijkant gemonteerde laterale rotoren kan de RACER een kruissnelheid van ruim 440 km/u bereiken. Dat is ruim 50% sneller dan gewone helikopters. Een van de factoren is de verminderde lucht- en windweerstand, oftewel luchtweerstand, tijdens de beweging door de lucht. Deze is 2,5 keer lager dan bij andere helikopters met hetzelfde gewicht.
De hoofdrotor werd opnieuw ontworpen, met een lagere snelheid om de stabiliteit te vergroten. Tegelijkertijd werden er aan de zijkanten twee vleugels met zijrotoren toegevoegd om voorwaartse stuwkracht te leveren. Dit betekent dat de RACER tijdens bepaalde vluchtfasen kan vliegen als een vliegtuig, waarbij de vleugels en laterale rotoren worden gebruikt om vooruit te glijden. Het is daarmee feitelijk een kruising tussen een helikopter en een vliegtuig met vaste vleugels.
Eco-modus
Een andere opvallende functie is het innovatieve Eco Mode-systeem, vergelijkbaar met de start-stopfunctie in moderne auto's, dat binnenkort op de RACER wordt getest. De Eco Mode, ontwikkeld door Safran, houdt in dat één van de twee motoren tijdens een cruisevlucht in stand-by wordt gezet. Deze manier van werken zorgt niet alleen voor een reductie van de CO²-uitstoot en het brandstofverbruik met circa 15%, maar vergroot ook de afstand die de helikopter kan afleggen. "We kunnen met slechts één motor 350 km/u vliegen", aldus Deport. "Maar we moeten de andere motor ook direct kunnen herstarten om het veilig te houden."
Dankzij de verbeterde aerodynamica en het innovatieve ontwerp verbruikt de RACER 25% minder brandstof dan langzamere, conventionele helikopters. Nu het team zich klaarmaakt om de Eco Mode-functie te testen, verwachten ze nog meer brandstof te besparen. De ontwikkelaars voorspellen dat de RACER niet alleen voor commercieel transport gebruikt kan worden, maar ook voor medische noodhulpdiensten en zoek- en reddingsoperaties, vanwege zijn snelheid en efficiëntie.
Van auto's tot helikopters
In totaal werkten 40 partnerbedrijven mee aan de ontwikkeling van de RACER. Een onverwachte partner in het traject van de RACER was KLK Motorsport, een Duits mkb-bedrijf gespecialiseerd in hoogwaardige machinebouw, lichtgewicht constructies en geavanceerde composietmaterialen. KLK staat meer bekend om zijn expertise op het gebied van autoracen dan op het gebied van lucht- en ruimtevaart. Het bedrijf was medeverantwoordelijk voor de ontwikkeling van de cockpit van de RACER: de gestroomlijnde behuizing boven de cockpit die de luchtstroom efficiënt moet verwerken om de aerodynamica te optimaliseren.
"Samenwerken met mensen buiten de lucht- en ruimtevaart is stimulerend", aldus Makinadjian. "De ontwikkeling van nieuwe onderdelen voor de autosport gaat razendsnel. Toen we hen vertelden dat ze vijf jaar de tijd hadden om een "zeer innovatieve en lichte" cockpit te ontwikkelen, waren ze verrast", lachte hij. "In de racewereld moet alles gisteren geleverd worden."
Vliegen naar de toekomst
Het RACER-prototype ging voor het eerst de lucht in in april 2024. Ruim een jaar later heeft het al zo'n 35 vlieguren op de teller staan, maar er staan nog veel meer tests op de planning. De tests worden voortgezet bij Airbus Helicopters in het Franse Marignane, nabij Marseille. De eerste resultaten zijn bemoedigend. Maar Makinadjian en Deport werken nog steeds hard aan het verfijnen van de technische details. Voor hen is dit nog maar het begin. "Als je een lucht- en ruimtevaartingenieur bent, kom je dit soort projecten maar één keer in je leven tegen", aldus Makinadjian. "Van niets naar het zien vliegen van je ontwerp – dat is magisch."
Terwijl de RACER zijn testvluchten voortzet, verlegt het niet alleen de grenzen van de snelheid van helikopters, maar zet het ook de koers uit voor een nieuw tijdperk van brandstofefficiëntere, slimmere luchtvaart in Europa.
Het onderzoek in dit artikel werd gefinancierd door het Horizon-programma van de EU. De standpunten van de geïnterviewden komen niet noodzakelijkerwijs overeen met die van de Europese Commissie.
Colofon
- Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in Horizon, het EU-tijdschrift voor onderzoek en innovatie onder de titel:
- Silent speed: the fast, fuel-efficient European helicopter setting the pace for clean aviation
- Herpubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationaal (CC BY 4.0)-licentie
- Auteur: Tom Cassauwers
Fotoreportage op Le Bourget © Tom Buysse - met onze dank