Dat de hoogtij voor de eVTOL-start-ups voorbij is, is een understatement. We kunnen nog even meewarig terugdenken aan de tijd - nog niet zo lang geleden - dat er niet minder dan 1.100, je leest goed, eVTOL ontwerpen op stapel stonden en actief werden gefinancierd.
Het was van het begin duidelijk dat er vele kleinere bedrijven die het met beperkte financiële middelen moesten doen maar beperkte kansen hadden om de eindmeet: de certificatie te halen. Maar intussen is het ook duidelijk geworden dat ook grotere bedrijven die aan de start kwamen met ronkende namen van financiers, niet vrij zijn van problemen.
We hebben hier dikwijls gewaarschuwd voor de complexiteit van nieuwe luchtvaarttechnologie. Het succes van een dergelijk project hangt af van meer dan alleen een paar schitterende ideeën en een zak geld. Het vinden van de juiste mensen die weten hoe zo'n ideeën moeten worden omgezet in een luchtvaartproject, die weten dat zo'n project lang kan duren en dat de certificatie van nieuwe luchtvaartechnologie naast een technisch project ook eentje is van overtuiging van een luchtvaartveiligheidsinstantie. En als dat achter de rug is moeten ook de gebruikers worden overtuigd.
Als je ziet dat een ervaren luchtvaartbedrijf zoals Leonardo met haar AW609 reeds jaren vertraging kent omdat het een bestaande technologie nieuw in de burgerluchtvaart wil certificeren. Of Bell die in haar Bell 525 de militair reeds bekende en geteste 'fly by wire' technologie in de burgerluchtvaart wil gebruiken loopt ook jaren vertraging op met haar FAA-certificatie. De maidenvlucht van de Bell 525 is reeds meer dan 10 jaar geleden...
- Over Volocopter hebben we het reeds lang en uitgebreid gehad. Uiteindelijk kon Volocopter na de faling door het Chinese Wanfeng Aircraft Division terug op de been gebracht worden.
Minder goed vergaat het Lilium dat na zijn faling en een mislukte reanimatiepoging nu volledig van het eVTOL-toneel is verdwenen. Zelfs voor het IP, de intellectual property van Lilium, schijnt niemand geïnteresseerd te zijn.
- Ook Eviation, de bouwer van eVTOL Alice, heeft in februari 2025 al zijn medewerkers moeten ontslaan omdat al de cash opgesoupeerd was. Het management zoekt nieuwe fondsen maar de stichters van het bedrijf en de meerderheidsaandeelhouder Clermont-groep komen tot geen oplossing en er is geen de toekomst voor een bedrijf zonder kapitaal, cash en medewerkers
- Ook bij Overair die met de grootste helikopteroperator ter wereld, Bristow, een strategisch partnership aanging in 2021, zijn de lichten gedoofd. In mei 2024 verloor Overair zijn medewerkers omdat het door cashproblemen zijn mensen niet meer kon betalen. Het bedrijf verloor de steun van de Koreaanse lucht- en ruimtevaartgigant Hanwha, die zo'n $ 170 miljoen in Overair had geïnvesteerd, omdat "de voortgang van het eerste prototype trager verliep dan beloofd". Overair was opgericht in 2019 als spin-off van Karem Aircraft om de technologie voor de optimale snelheid tiltrotor (OSTR) te ontwikkelen voor de Butterfly quadtiltrotor eVTOL luchttaxi. Maar zelfs onder leiding van voormalig Karem-president en CEO Ben Tigner kon het bedrijf geen risicokapitaal meer vinden. Overair heeft wel een paar interessante technologische innovaties die misschien nog wat cash opleveren.
De problematiek is bij sommigen niet alleen financieel maar ook het wegebben van vertrouwen in de technologie en het realiseren dat de certificatie van een gans nieuwe technologie en de risico's daaraan verbonden, veel te lang zal duren en teveel zal kosten.
Als je ziet dat de grootste helikopterbouwer ter wereld, Airbus Helicopters, met al zijn ervaring zijn huidig eVTOL, CityAirbus, project stopzet, is dat duidelijke aanwijzing dat een eVTOL ontwerpen, laten vliegen, laten certificeren en commercialiseren meer is dan een paar goede ideeën en een zak geld. En er zijn intussen reeds meer dan honderd VTOL projecten een stille dood gestorven toen het risicokapitaal gewoon op was en er geen levensvatbaar project in de steigers stond.
Is dit het einde van de mondiale eVTOL industrie? Nee, kijk naar China en EHang, het kan. Maar zoals bij iedere startup-industrie komt na de vallende sterrenparade een herstructurering die de sector in alle aspecten zal consolideren en normaliseren en zal klaarstomen voor de technologische en economische realiteit. Dus jij en ik zullen binnen een 10-tal jaren wel degelijk met een eVTOL kunnen meevliegen. En intussen vliegen we verder met onze helikopters...
Foto © Bristow / Overair